Sosyal Bilgiler Öğrenimi

İç Anadolu Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

İç Anadolu Bölgesi, etrafı dağlarla çevreli olduğundan bir çanak görünümündedir. Bölgenin başlıca dağları Sündiken, Sivrihisar, Hınzır, Tecer ve Elmadağ'dır. Ayrıca bölgede sönmüş volkanik dağlar da bulunur. Bunlar, Karacadağ, Karadağ, Hasan, Melendiz ve Erciyes dağlarıdır.

Yurdumuzun en büyük ikinci gölü olan Tuz Gölü bu bölgemizdedir.
İç Anadolu Bölgesi'nde geniş platolar vardır. Cihanbeyli, Obruk, Haymana, Bozok ve Uzunyayla platoları bunlardandır.

Eskişehir ve Konya ovaları bölgenin geniş ovalarındandır.

Ankara, Konya, Eskişehir, Sivas ve Kayseri gibi gelişmiş şehirlerimiz bu gölgemizde bulunur.

Güney Doğu Anadolu Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

Yeryüzü şekilleri bakımından sade bir bölgemizdir. Bölgedeki yükseltiler Karacadağ, Mardin Eşiği 'dir . Karacadağ, sönmüş volkanlardan biridir.

Yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin bir bölgedir. Batman'daki Raman Dağı'ndan petrol çıkartılır.

Verimli toprakların ve geniş düzlüklerin yer aldığı bu bölgemizde, yüksekliği fazla olmayan Şanlıurfa, Adıyaman ve Gaziantep platoları vardır. Fırat ve Dicle nehirlerinin arasında kalan Mezopotamya adı da verilen kısımdaki topraklarda yoğun miktarda modern tarım yapılır.

Fırat Nehri üzerinde ülkemizin en büyük barajı olan Atatürk Barajı bulunmaktadır. Dicle nehri üzerindeyse Ilısu Barajı vardır. Bu barajlar ve daha birçok baraj, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında yapılmıştır. GAP, bölgenin kalkınması için Cumhuriyet tarihinde yapılan en büyük projedir.

Akdeniz Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

Genel olarak engebeli yapıya sahip olan bölgede kıyı boyunca uzanan Toros Dağları dikkat çeker. Toros Dağları Batı, Orta ve Güneydoğu Toroslar olmak üzere üçe ayrılır. Torosların üzerinde Geyik, Balkar, Aladağlar, Tahtalı, Binboğa ve Nur dağları vardır.

Akdeniz Bölgesi'nde kıyıya paralel olarak uzanan dağlar Akdeniz kıyıları ile iç kesimler arasındaki ulaşımı güçleştirir. Ulaşım ancak bazı geçitlerden sağlanır. Bunlardan bazıları, Gülek Boğazı, Sertavul Geçidi, Çubuk Boğazı'dır.

Bölgedeki Silifke ve Çukurova, delta ovalarıdır. Seyhan ve Ceyhan nehirleri Çukurova'yı, Göksu Nehri de Silifke Ovası'nı oluşturmaktadır.

Yurdumuzun en çok göle sahip olan bölgelerinden biri Akdeniz'dir. Beyşehir, Eğridir, Burdur ve Acı Göl bu bölgededir.

Taşeli ve Teke platoları da Akdeniz Bölgesi'ndedir.

Doğu Anadolu Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

Yurdumuzda yükseltisi en fazla olan bölgedir. Kuzey Anadolu dağları ile Toroslar birbirine çok yaklaşır. Ayrıca bu dağ sıralarının içinde olmayan fakat aralarında yer alan başlıca dağlar, Karasu - Aras, Mercan ve Allahuekber dağlarıdır. Ağrı, Süphan, Nemrut ve Tendürek dağları bölgedeki sönmüş yanardağlardır.

Erzurum - Kars Platosu bölgenin yüksek düzlüklerindendir.

Bölgenin ovalarından başkaları Erzurum, Erzincan, Pasinler, Elazığ, İğdır ovalarıdır.

Ağrı Dağı'nın yüksekliği 5137 metredir. Türkiye'nin en yüksek dağıdır.

Van Gölü Türkiye'nin en büyük gölüdür. Yüzölçümü 3713 km² ve denizden yüksekliği 1646 metredir. Göl içinde irili ufaklı dört tane ada vardır. Nemrut Dağı'nın patlaması sonucu oluşmuştur.

Ege Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

Bir kıyı bölgesi olan Ege Bölgesi'nin yeryüzü şekilleri incelendiğinde dağların denize dik olarak uzandığı görülür. Bu dağlar, Emir, Murat, Boz, Yunt, Aydın ve Madra dağlarıdır.

Ege Bölgesi'nde kıyıya uzanan dağların arasında çöküntü alanları akarsular tarafından alüvyonlarla dolması delta ovalarının oluşmasını sağlamıştır. Bu ovalar, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay'dır.

Ege kıyılarında dağların uzanış biçimi bu kıyılarda belirgin yarımadalar oluşturmuştur. Bunlar Urla, Bodrum, Biga, Datça yarımadalarıdır. Bu yarımadaların yanı sıra körfezler de oluşmuştur. Bölgenin körfezleri, kuzeyden güneye doğru Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Güllük ve Gökova'dır.

Karadeniz Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

Kıyı bölgelerimizden biri olan Karadeniz Bölgesi'nde Kuzey Anadolu Dağları sahil boyunca uzanır. Bu dağlar birbirine paralel olarak uzanan birkaç sıra halindedir. En yüksek yeri Kaçkar Doruğu'dur.

Orta Karadeniz, Kuzey Anadolu dağlarının yükseltisi en az olan bölümüdür. Orta Karadeniz bölümündeki dağlar, iç kesimlerle Karadeniz kıyıları arasındaki ulaşıma olanak sağlar. Karadeniz Bölgesi'ndeki dağ sıralarını Küre, Bolu, Ilgaz ve Köroğlu dağları oluşturur.

Bölgedeki Bafra, Çarşamba ovaları delta ovalarıdır.

Not: Karadeniz Bölgesi'nden Doğu Anadolu Bölgesi'ne geçişte Kop Geçidikullanılır.

Marmara Bölgesi Bilgileri - 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Notları

Marmara Bölgesi yeryüzü şekilleri bakımından sade bir bölgedir. Bölge genel olarak alçak tepelik alanlara ve düzlüklere sahiptir. Bölgenin dağları arasında Yıldız Dağları, Biga Dağları ve Uludağ sayılabilir. Genellikle düzlüklere sahip bu bölgede Sakarya, Ergene ve Bursa ovaları gibi verimli ovalar vardır.

Çatalca - Kocaeli, Ergene Havzaları da bu bölgededir. Marmara Denizi kıyılarına bakacak olursak Ege Denizi kıyıları kadar olmasa da girinti ve çıkıntıların var olduğunu görürüz. Ancak Güney Marmara kıyıları kuzeye göre daha girintili çıkıntılıdır. Bölgedeki en belirgin girintiler İzmit, Gemlik, Erdek ve Bandırma’dır. En belirgin çıkıntılar ise Gelibolu, Çatalca, Kocaeli ve Kapıdağ yarımadalarıdır. Ulubat, Sapanca ve Manyas gölleri Marmara Bölgesi’nin gölleridir.